Thiện Đạo Đại Sư - Liên Tông Nhị Tổ
Thiện Đạo đại sư, người đời nhà Đường, chưa am tường được xuất xứ. Trong niên hiệu Trinh Quán, nhân thấy bài văn Tịnh Độ Cửu Phẩm Đạo Tràng của Đạo Xước thiền sư ở Tây Hà, ngài rất mừng bảo: "Đây mới thật là cửa mầu đi vào cảnh Phật. Tu các hạnh nghiệp khác xa vời quanh quất khó thành, duy pháp môn này mau thoát sanh tử!".
Từ đó ngài siêng cần tinh khổ sớm hôm lễ tụng. Ít lâu sau lại đến kinh sư khuyến khích tứ chúng niệm Phật. Mỗi khi ngài vào thất quỳ niệm Phật, nếu chưa đến lúc kiệt sức, quyết không chịu thôi nghỉ. Lúc ra thất, lại v́ đại chúng mà diễn nói pháp môn Tịnh Độ. Hơn ba mươi năm, Đại Sư vừa hóa đạo vừa chuyên tu, chưa từng ngủ nghỉ. Hằng ngày, thường nghiêm tŕ giới hạnh không thể sai phạm một mảy may. Khi được cúng dường thức ăn ngon quí, ngài đem dâng cho đại chúng, c̣n phần ḿnh chỉ dùng thứ thô dở mà thôi. Tài vật của dân tín cúng cho, ngài dùng tả hơn mười muôn quyển kinh A Di Đà, họa cảnh Tịnh Độ được ba trăm bức. Ngoài ra, th́ dùng vào việc sửa sang chùa tháp, thắp đèn nối sáng, không chứa để dư.
Kẻ đạo, người tục quy hướng theo đức hóa của ngài, niệm Phật rất nhiều kể đến số hàng vạn. Nhóm này th́ tụng kinh A Di Đà từ mười vạn đến năm mươi vạn biến. Nhóm khác mỗi ngày đêm niệm Phật từ một muôn đến mười muôn câu. Trong đó những người hiện tiền chứng Tam Muội, lúc lâm chung được thoại ứng văng sanh, đông không thể kể xiết.
Có người hỏi: "Niệm Phật quyết chắc được văng sanh chăng?" Ngài đáp: "Như ông tin tưởng và thực hành, chắc chắn sẽ được toại nguyện!" Nói xong, ngài tự niệm: Nam Mô A Di Đà Phật, liền có một tia sáng từ trong miệng phóng ra. Kế lại liên tiếp từ mười đến một trăm câu, mỗi câu đều có ánh sáng quang minh dài phóng ra nối nhau khiến sáng rực cả chùa. Sự thần dị này truyền đến đế kinh, vua Cao Tông nghe được phụng tứ một tấm biển sắc tặng hiệu chùa là Quang Minh Tự.
Đại Sư có bài kệ khuyên tu như sau:
Da mồi tóc bạc lần lần,
Lụm cụm bước run mấy chốc.
Dù sang vàng ngọc đầy nhà,
Vẫn khổ suy già bịnh tật.
Ví hưởng khoái lạc ngàn muôn,
Đâu khỏi vô thường chết mất?
Duy có đường tắt thoát ly
Chỉ niệm A Di Đà Phật!
Có người gạn:
- Sao Ḥa thượng không dạy người quán tưởng Phật, mà chỉ bảo chuyên tŕ danh?
Ngài đáp:
- Chúng sanh đời này phần nhiều chướng nặng thâm thô, thức thần tán động, mà cảnhTịnh Độ th́ rất tế diệu, nên quán tưởng khó thành. V́ thế đức Phật xót thương, khuyên thẳng nên xưng danh hiệu. Chính v́ xưng danh là hạnh dễ làm, nếu cứ giữ mỗi niệm nối nhau tu như thế suốt đời th́ mười kẻ niệm mười kẻ được văng sanh, trăm người tu trăm người về Tịnh Độ. Tại sao thế? V́ không duyên tạp bên ngoài nên dễ được chánh niệm. V́ cùng với bản nguyện của Phật hợp nhau. V́ không trái với kinh giáo. V́ thuận theo lời Phật và chư Thánh chỉ dạy.
Nếu bỏ chuyên niệm mà tu xen tạp những hạnh khác th́ trong trăm ngàn người chỉ hy vọng được ba, bốn kẻ văng sanh. Bởi tại sao? V́ duyên tạp loạn động khiến cho mất chánh niệm. V́ không hợp với bản nguyện của Phật A Di Đà. V́ trái với kinh giáo và lời Phật, Thánh. V́ sự hệ niệm không nối tiếp nhau. V́ tâm không thường nhớ ơn Phật. V́ tuy hành đạo mà thường nhớ ơn Phật. V́ tuy hành đạo mà thường tương ưng với danh lợi. V́ thích theo duyên tạp, làm chướng chánh hạnh văng sanh của ḿnh và người.
Gần đây, hàng đạo tục kiến giải không đồng, kẻ thích chuyên tu, người ưa tạp hạnh. Xin khuyên nhắc: Nếu chuyên niệm Phật, tất mười người đều được văng sanh. Như tạp tu mà không chí tâm th́ trong ngàn người khó mong được một. Nguyện tất cả đều nên chín chắn tự suy xét kỹ!
Lại người niệm Phật đi, đứng, nằm, ngồi, phải cố gắng nhiếp tâm ngày đêm chớ rời thánh hiệu, thề quyết giữ đến hơi thở cuối cùng. Như thế tới lúc măn phần, niệm trước vừa thọ chung, niệm sau liền sanh Cực Lạc. Từ đây vĩnh viễn hưởng sự vui pháp lạc vô vi cho đến khi thành Phật, há chẳng đáng mừng ư?
Đại Sư cũng từng dạy phương pháp giữ vững chánh niệm trong lúc lâm chung như sau:
- Người niệm Phật khi sắp măn phần, muốn được sanh về Tịnh Độ th́ điểm cần yếu là đừng nên sợ chết. Phải thường nghĩ thân này nhơ nhớp, biết bao điều khổ lụy trói vây! Nếu bỏ được thân huyễn hôi nhơ, sanh về Cực Lạc thọ thân kim cương thanh tịnh sẽ thoát khỏi luân hồi khổ thú, hưởng vô lượng sự an vui. Ví như bỏ chiếc áo cũ rách đổi lấy đồ trân phục, c̣n điều chi đáng thích ư bằng! Nghĩ như thế, buông hẳn thân tâm, không c̣n lo buồn tham luyến. Lúc vừa có bịnh, liền tưởng đến sự vô thường, một ḷng niệm Phật chờ chết. Nên dặn thân thuộc chớ lộ vẻ bi thương, cùng bàn việc hay dở trong nhà. Nếu có ai đến thăm, chỉ khuyên nên v́ ḿnh niệm Phật, đừng hỏi thăm chi khác. Cũng không nên dùng lời dịu dàng an ủi, chúc cho sớm được lành vui, v́ đó chỉ là chuyện bông lông, vô ích. Phải bảo trước cho quyến thuộc hết, lúc ḿnh bịnh ngặt sắp chết, đừng rơi lệ thương khóc, hoặc phát ra tiếng than thở âu sầu, làm kẻ lâm chung rối loạn tâm thần, lạc mất chánh niệm. Nói tóm lại, tất cả chỉ giữ mất chánh niệm. Nói tóm lại, tất cả chỉ giữ một việc xưng danh trợ niệm cho đến sau khi tắt hơi. Nếu lại được bậc tri thức hiểu rành về Tịnh Độ thường đến nhắc khuyên thật là diệu hạnh! Như lúc lâm chung biết áp dụng phương pháp này tất sẽ được văng sanh không c̣n nghi ngờ chi nữa.
Việc vượt qua cửa tử là điều rất quan hệ lớn lao, phải tự ḿnh gắng sức mới được. Nếu một niệm sai lầm, tất nhiều kiếp sẽ chịu khổ lụy đâu có ai thay thế cho ḿnh? Phải chú ư nghĩ suy và ghi nhớ kỹ!
Một hôm, Đại Sư bỗng bảo người rằng: "Thân này đáng chán, ta sắp về Tây!" Nói xong leo lên cây liễu trước chùa, chắp tay hướng về Tây chúc nguyện rằng: "Xin Phật và Bồ Tát tiếp dẫn con, khiến cho không mất chánh niệm, được sanh về Cực Lạc!"
Nguyện xong, gieo ḿnh xuống nhẹ nhàng như chiếc lá rơi, ngồi kiết già ngay thẳng trên mặt đất.
Đại chúng vội chạy đến xem th́ ngài đă tắt hơi viên tịch.
Lời b́nh:
Các bậc tu Thiền đắc đạo muốn biểu hiện sự sống chết tự tại, có vị đứng mà hóa, có vị trở ngược đầu xuống đất đưa hai chân lên trời mà viên tịch. Nếu chưa phá tan ngũ uẩn, khi từ trên cao rơi xuống, dù bậc phục hoặc phát ngộ cũng khó giữ vững được chánh niệm. Hành động của Thiện Đạo đại sư, từ trên cây cao gieo ḿnh xuống đất ngồi kiết già mà hóa, là biểu hiện sự sống chết tự tại, tùy niệm văng sanh một cách tuyệt mức. Đại Sư muốn ngầm khai thị: "Niệm Phật được nhứt tâm chứng ngộ th́ Tịnh tức là Thiền vậy".
Trích Mấy Điệu Sen Thanh Quyển 1 - Ḥa Thượng Thích Thiền Tâm